Quickshifter vs blipper: wat is het verschil?
“Hij heeft een blipper!”. Je hebt het vast wel eens gehoord. Of een racer die klaagt hoe hij of zij niet de beoogde rondetijd heeft gereden omdat de quickshifter het niet deed. De quickshifter vs blipper/ Wat zijn ze? En wat is het verschil tussen de twee? We vertellen je meer.
Er was een tijd dat je deze techniek enkel op racemotoren terugvond. Tegenwoordig vind je ze op praktisch iedere nieuwe motorfiets. Ze worden ook geliefd op straatmotoren. Zelfs allroad motoren en adventure bikes hebben quickshifters.
QUICKSHIFTER VS BLIPPER
HET VERSCHIL
Quickshifters zitten tegenwoordig bijna standaard op motoren. Maar ze zijn bij lange na niet allemaal hetzelfde. Sommige motoren rollen uit de fabriek met standaard bais systemen, terwijl anderen volledige auto-blipper systemen hebben. De basisfunctie mag dan gelijk zijn, maar de techniek is verschillend. En ze kunnen flink verschillend aanvoelen.
In het kort; zowel een quickshifter als een blipper laat een motorrijder schakelen zonder het gebruik van de koppeling.
WAT IS EEN QUICKSHIFTER?
TECH TALK
We nemen eerst de quickshifter onder de loep. De meest standaard quickshifter op moderne motoren is een systeem wat je laat opschakelen zonder de koppeling te gebruiken.
Het maakt gebruik van een schakelaar in lijn met de stang die de versnellingspook verbindt met de versnellingsbak. Wanneer de schakelpook omhoog wordt geduwd (of omlaag als je het raceschakelpatroon hebt – LINK), wordt de schakelaar ingedrukt en wordt er contact gemaakt. Een veer voegt vervolgens gewicht toe aan die schakelaar. De kracht die op de hendel wordt uitgeoefend, wordt overgebracht naar het verplaatsen van de selector in de versnellingsbak, die de volgende overbrengingsverhouding (en dus versnelling) selecteert.
Door de schakelaar te activeren, worden de bougies kortstondig uit het circuit gesneden. Hierdoor wordt de drive tijdelijk onderbroken. Het is hetzelfde proces als even de gashendel loslaten terwijl je naar de volgende versnelling schakelt. Het gaat alleen een stuk sneller. Als je lang genoeg het gas los laat, neemt het motortoerental af en komt het overeen met de snelheid van de versnellingen wanneer ze worden aangedreven door het achterwiel. Dit veroorzaakt een ‘zweefmoment’, waarbij de tanden die de tandwielen aangrijpen tussen elkaar staan. Opschakelen zonder koppeling profiteert van dat zweefmoment in de versnellingsbak. Door dit allemaal mechanisch te doen met behulp van een quickshifter, kunt je opschakelen zonder de koppelingshendel te gebruiken.
WAT IS EEN BLIPPER?
OUDE TECHNIEK IN EEN MODERN JASJE
Een blipper werkt vergelijkbaar met een quickshifter, echter laat een blipper je niet alleen opschakelen zonder koppeling, maar ook terugschakelen. Soms noemen fabrikanten van motorfietsen een blipper een ‘up and down quickshifter’. Dit kan tot verwarring leiden, omdat de meesten een quickshifter associëren met een systeem wat je enkel koppelingloos laat opschakelen.
Vergelijkbaar met hoe opschakelen zonder de koppeling te gebruiken, gebruik maakt van het zweefmoment in de versnellingsbak, vereist terugschakelen zonder de koppeling te gebruiken dat de snelheid van het motorblok gelijk is aan de snelheid van het achterwiel.
Als je van het gas af gaat, drijft het achterwiel het blok aan, terwijl de snelheid van het achterwiel hoger is dan de toeren die het blok draait. Als je dan kort tussengas geeft, schiet het toerental kort omhoog, waardoor deze snelheid matcht met de snelheid van het achterwiel. Hierdoor ontstaat er wederom een ‘zweefmoment’ in de versnellingsbak. Dit is het moment waarop je kunt terugschakelen zonder de koppeling te gebruiken. Je kunt dit handmatig doen, zoals veel oudere racers weten. Het vereist echter techniek en timing. Het is een stuk lastiger om handmatig te doen dan opschakelen zonder koppeling.
En omdat men vandaag de dag gelooft in ‘laten we het vooral niet te lastig maken voor onszelf’, ontwikkelde de industrie een systeem wat dit voor ons doet. Dit resulteerde in de blipper. Het doet exact het bovenstaande, maar dan mechanisch. Dus het enige waar je je druk om hoeft te maken, is wanneer en waar je op of terug wilt schakelen. En of je de schakelpook goed bedient.
QUICKSHIFTER VS BLIPPER
ÉÉNRICHTING VS TWEERICHTING
Als je een quickshifter met een blipper vergelijkt, is de quickshifter dus eigenlijk een éénrichtingsstraat, terwijl de blipper een tweerichtingsstraat is. Je schakelt enkel op zonder koppeling met een quickshifter, terwijl je koppelingloos op- en neerschakelt met een blipper.
Als een motorfietsfabrikant claimt dat een motor een ‘up and down quickshifter’ heeft, heeft de motorfiets in feite dus een blipper.
WAAROM KIEZEN VOOR EEN QUICKSHIFTER
OF VOOR EEN BLIPPER
Quickshifters en blippers werden oorspronkelijk vooral gebruikt op racemotoren, omdat het voordeel van beiden het grootst is als je snel rijdt. Tegenwoordig krijgt bijna iedere nieuwe omtorfiets – zowel racemotoren als straatmotoren – vanuit de fabriek een quickshifter en/of blipper mee. Het voordeel van snel op- en/of terugschakelen op hoge snelheid bestaat nagenoeg niet op straat, gezien je die snelheid nu eenmaal eigenlijk niet haalt. Toch willen veel straatrijders een quickshifter of blipper, alleen al voor het geluid en gevoel wat ze geven.
Als je vaak met een passagier rijdt, kan het ook een mooie toevoeging zijn voor je motorfiets. Een quickshifter laat je vaak soepeler opschakelen, waardoor je passagier minder veel heen en weer wordt gegooid. Het welbekende ‘helm botsen’ wordt hierdoor ook minder.
HET RISICO VAN HET INSTALLEREN
VAN EEN AFTERMARKET BLIPPER
Één van de meest populaire modificaties voor een motorfiets is het installeren van een aftermarket quickshifter. Ondanks dat het onjuist installeren van een quickshifter serieuze schade aan kan richten aan je versnellingsbak, brengt het onjuist installeren van een aftermarket blipper nog meer risico met zich mee.
Zoals we eerder uitlegden, vereist een blipper dat het toerental in het blok de snelheid van het achterwiel matcht om terug te schakelen zonder de koppeling te gebruiken. Om dit te doen, ‘geeft de blipper tussengas voor je’, op een mechanische manier. Dit vereist dat de blipper de controle over het gas even overneemt. Als het systeem de controle overneemt, heb je als rijder op dat hele korte moment dus geen controle.
Laat dat even inzinken. Vervolgens schetsen we het slechtste scenario wat je kunt inbeelden. Als de blipper onjuist werkt, kan het dodelijk aflopen.
Als een motorfiets vanuit de fabriek een OE quickshifter (zelfs als het een up and down quickshifter A.K.A. blipper is) meekrijgt, zit die quickshifter geïntegreerd in het systeem. Waardoor het bijna altijd een onderdeel is van de ECU. Dit betekent in nagenoeg alle situaties, dat als de quickshifter onjuist werkt de motorfiets in zijn geheel niet zal werken. Ook worden deze OE quickshifters en blipper tot in ten treuren getest.
Als je een aftermarket blipper installeert, is deze geen onderdeel van de ECU. Veel blippers werken door continue te analyseren wat de motorrijders met het gas doet. Vervolgens wordt die info doorgestuurd naar de ECU waarna er gereageerd wordt of niet, afhankelijk van het signaal. Als er iets verkeerd gaat in die kettingreactie is het mogelijk dat het laatste signaal wat de ECU van de blipper ontvangt ook actief blijft. Ook als de actie van ‘terugschakelen’ al afgerond is. Beeld je even in dat dat signaal ‘gas open’ is, terwijl dat onjuist is. Dat kan hele enge situaties veroorzaken.
EEN AFTERMARKET BLIPPER INSTALLEREN
WEES GEEN KRENT
Wees alsjeblieft niet gierig als je een aftermarket blipper installeert. Dat betekent niet dat per se de duurste moet kopen. Er zijn enkele hele goede beschikbaar voor een nette prijs. Maar geef het installeren van de aftermarket blipper de hoogste prioriteit. Ben je zelf niet zo’n getalenteerde monteur? Besteed het dan uit en laat het doen door een expert.
Als je het echt goed wilt doen, koop je een aftermarket blipper die een ‘default’ mode heeft waarbij het zichzelf uit het gascircuit haalt. Zolang je dus niet terugschakelt, is de blipper niet actief en kan dus ook geen controle nemen over de gasdosering. Dit voorkomt dat de blipper het verkeerde signaal geeft op het verkeerde moment.
Deze geavanceerde blippers checken zichzelf in milliseconden, wanneer je terugschakelt. Als het apparaatje ‘blij’ is met hoe die checks zijn verlopen, activeert het zichzelf en doet het mee in het gascircuit. Wanneer dat gebeurt, activeert er ook een timer. Mocht de processor om één of andere reden vastlopen, haalt het systeem zich alsnog uit het ‘gascircuit’ als die timer afloopt. Hierdoor kan een signaal als ‘gas open’ nooit blijven hangen.
WAAROM DE ENE QUICKSHIFTER SOEPELER AANVOELT
DAN DE ANDER
Dat quickshifters en blippers vrij technische apparaatjes zijn, is ondertussen waarschijnlijk wel duidelijk. Dit maakt de vraag ‘waarom voelt de ene quickshifter soepeler aan dan de ander’ dan ook een technische vraag, die te maken heeft met verschillende factoren.
Denk aan de mapping van de ECU, de mechanische set-up en zelfs factoren zoals kettingspanning. Als deze elementen dragen bij aan het gevoel wat jij ervaart tijdens het schakelen. En daardoor ook het gevoel van de quickshifter. Doordat het gevoel en de werking van een quickshifter (en blippers net zo) van zoveel factoren afhankelijk is, is het belangrijk om beiden goed te installeren.
WANNEER GEBRUIK JE GEEN QUICKSHIFTER
OF BLIPPER
Geen enkele quickshifter en/of blipper kan op iedere snelheid en ieder percentage van ‘gas open’ een soepele schakelmanoeuvre teweeg brengen. On dit goed te kunnen doen, heeft het systeem snelheid nodig. Of op zijn minst toeren.
Als je dus rustig aan het rond cruisen bent, kan een quickshifter en/of blipper moeilijk zijn werk doen. Dit aangezien je toerental en laag is. Dit veroorzaakt een ‘zweefmoment’ wat te kort en klein is om een soepele schakelmanoeuvre te maken zonder de koppeling te gebruiken. Gebruik je toch je quickshifter, dan voelt het schakelen altijd grof en stroef aan. En onthoud; in veel gevallen geldt de regel “Als het niet soepel gaat, gaat er iets mis”. En in dit geval doet het ook weinig goeds voor je versnellingsbak. Gebruik je quickshifter en/of blipper dus niet als je rustig rondjes toert of relatief lage toeren over de snelweg rijdt.
Uiteindelijk zijn zowel quickshifters als blippers gebouwd om gemak en rust te geven bij het schakelen op hoge snelheid en toeren.
KUN JE OP IEDERE MOTOR EEN QUICKSHIFTER INSTALLEREN?
RIDE-BY-WIRE GEDOE
Je zou een quickshifter op iedere motorfiets moeten kunnen installeren. Het stangetje moet lang (of kort, net hoe je het bekijkt) genoeg zijn om de quickshifter-unit ruimte te geven. Verder zijn er weinig beperkingen. Een blipper is een ander verhaal. Om een blipper te kunnen installeren, moet je motorfiets ride-by-wire hebben. Dit betekent, dat het systeem in de motorfiets gebruik maakt van sensoren en de ECU voor de gasklepopening. Veel oudere motoren zijn daardoor niet compatibel met moderne blippers.
CONCLUSIE
Zowel quickshifters als blippers kun je tegenwoordig op bijna iedere nieuwe motorfiets vinden. Het verschil tussen een quickshifter en een blipper is dat een quickshifter je alleen toestaat om op te schakelen zonder de koppelingshendel in te trekken. Een blipper staat je toe om zowel op- als terug te schakelen zonder de koppeling te gebruiken. Je ervaart de grootste voordelen van deze systemen op het circuit. Of althans; als je op hoge snelheden rijdt. Maar een quickshifter kan ook veel comfort (en fun) geven op een straatmotor. Wees alleen voorzichtig met het installeren van een aftermarket quickshifter en/of blipper. En gebruik ze verstandig. Een quickshifter of blipper gebruiken terwijl je op lage snelheid rijdt, doet meer kwaad dan goed voor je motor.
Oh, en vergeet je schakelpatroon niet. Sommige quickshifters en/of blippers vereisen dat je het juiste apparaatje voor jouw gekozen schakelpatroon kiest.
